هرگونه فعالیت جسمی و یا ذهنی هدف‌داری که به صورت فردی و یا گروهی موجب کسب لذت می‌شود بازی می‌گویند. افراد با هر سن و جنسیتی با بازی کردن خود را سرگرم می‌کنند و دقایقی را کنار افراد مهم زندگی و یا دوستان عزیزشان سپری می‌کنند اما بازی در دوران کودکی خصوصاً زیر هفت سال اهمیت خاصی پیدا می‌کند؛ زیرا کودک هنوز مانند خمیر نرمی است که می‌توان با بازی‌های مختلف و هم بازی‌های مناسب او را شکل داد. نقش بازی در رشد کودک از جنبه‌های متنوع قابل بررسی است و می‌توان گفت بازی نقشی همه‌جانبه بر رشد کودکان دارد.
همچنین بخوانید; تأثیر بازی بر رشد خلاقیت کودکان
انواع بازی
- بازی‌های جسمی
این نوع بازی‌ها با توجه به تحرک ایجاد شده در نقش بازی بر رشد کودک در رابطه با جسم و روان او مؤثرند. بازی‌های جسمی مهارت فیزیکی کودکان را از طریق انجام دادن فعالیت‌های فیزیکی مانند دویدن، پریدن و رقصیدن تقویت می‌کند.
- بازی‌های سازه‌ای
تأثیر بازی بر رشد خلاقیت کودکان از طریق این بازی‌ها ممکن است. اسباب بازی‌هایی با قابلیت سرهم کردن نمونه‌ای از آن‌هایند.
- بازی‌های تخیلی
- بازی‌های فکری
همچنین بخوانید; تأثیر بازی بر مهارت های اجتماعی
تأثیر جنسیت در بازی کودکان
کودکان از هجده ماهگی تا سه سالگی تفاوت بین دو جنس را نمی‌دانند و همانندسازی از چهار یا پنج سالگی شروع می‌شود؛ بهتر از هفت یا هشت سالگی به تدریج به کودکانمان آموزش دهیم تا در بازی با کودکان جنس مخالف چه نکاتی را رعایت کنند.
برای خرید الاکلنگ کلیک کنید.
مراحل پیشرفت در بازی کودکان
کودکان در بازی‌های مختلف خود می‌توانند پنج رفتار متفاوت داشته باشند. هر کودک این رفتارها را به عنوان مراحلی از پیشرفت رشد خود از بدو تولد تا حدود هفت سالگی پشت سر می‌گذارد پس می‌توانیم بگوییم هرچقدر کودک رشد می‌کند سبک بازی کردن و رفتارش در بازی‌های مختلف تکامل پیدا می‌کند.
بازی بدون اشغال (سه‌ماهه اول): کودکان در سه‌ماهه اول زندگی با تکان دادن اجزا بدن مانند دست‌ها و بازی با آن‌ها به شناخت خود می‌رسند.
رفتار تماشاگر (دو سال): در این مرحله کودک فقط تماشاچی است و نقش فعالی در بازی ندارد. او با تماشا کردن بازی دیگر کودکان یا اعضا خانواده لذت می‌برد؛ اما به جمع شرکت‌کنندگان در بازی اضافه نمی‌شود.
همچنین بخوانید; بازی گروهی کودکان
بازی انفرادی (دو سال اول): کودک به تنهایی و با انجام فعالیت‌هایی مستقل مشغول بازی مورد علاقه‌اش می‌شود. برای مثال لوگو چینی یکی از بازی‌هایی است که کودک می‌تواند به صورت انفرادی انجام دهد.
فعالیت‌های موازی (دو سال بعلاوه): گاه پیش می‌آید که تعدادی از کودکان مشغول یک نوع بازی هستند؛ اما تعامل لازم بین آن‌ها وجود ندارد؛ به عبارتی هرکدام با انجام فعالیت‌هایی در موازات دیگری است.
بازی‌های جمعی: کودکان با کم‌ترین فرصت ممکن برای آشنایی در هر مکانی دور هم جمع می‌شوند و بازی‌های کودکانه خود را انجام می‌دهند. این گروه‌های بازی می‌تواند کوچک و یا بزرگ باشد و حتی از قوانین خاصی در بازی پیروی نکند.
بازی‌های تعاملی (چهار سال به بالا): تعامل با دیگر کودکان در بازی اهمیت بالایی دارد؛ زیرا در همان سنین رشد کودک است که به وسیله انجام کارهای کوچک و به خصوص بازی کردن با لازمه‌های زندگی از جمله تعامل و همکاری کردن با دیگران آشنا می‌شود و رشد کودک در راستای صحیح انجام می‌شود.
برای خرید تجهیزات شهربازی کلیک کنید.
ویژگی اسباب بازی کودکان
با توجه به نقش اسباب بازی در رشد کودک باید برای انتخاب اسباب بازی چارچوب و خصوصیاتی در نظر گرفت تا در قدم اول به کودک آسیب نزنند و در قدم بعدی نقش بازی در رشد و تکامل کودک به درستی انجام شود.
- در هنگام خریدن و حتی جمع کردن وسایل بازی کودک دقت کنید اسباب بازی کودک دارای قطعات تیز، تکه‌های شکسته و شکاف نباشد. عدم توجه در این زمینه می‌تواند به کودکان آسیب برساند.
- وزن وسیله برای کودک مناسب باشد تا با بازی کردن با آن احساس راحتی کند.
- اسباب بازی شامل مواد سمی مانند سرب نباشد.
- وسیله به راحتی تمیز شود و تا حد ممکن قابل شست‌وشو باشد.
- دقت کنید اسباب بازی داری قطعات ریز قابل بلع برای کودک نباشد.
- توسط شرکت‌هایی تولید شده باشد که مجوز سلامت را در این حوزه دارند.
- اسباب بازی را متناسب سن کودک انتخاب کنید تا موجب رشد همه‌جانبه کودک شود.
برای خرید ست لوازم ورزشی پارکی کلیک کنید.
اهمیت بازی کردن در کودکان
سال‌های ابتدایی زندگی انسان باید با بازی همراه باشد تا فرد بتواند لازمه‌های زندگی آینده‌اش را بیاموزد. نقش بازی در رشد همه‌جانبه کودکان باعث شده تا روان شناسان کودکانی را که با خود و دیگران بازی نمی‌کنند مورد برسی و اصلاح قرار دهند تا خانواده از بازی و نقش آن در رشد کودک محروم نباشند. بی اهمیت جلوه دادن نقش بازی در رشد کودکان عواقبی آسیب زننده به دنبال دارد.
برای خرید چرخ و فلک کودک کلیک کنید.
نقش بازی در رشد کودک چیست
در از جمله موارد نقش بازی در رشد کودک می‌توان به نقش بازی در رشد فکری کودکان، نقش بازی در رشد شناختی کودک، نقش بازی در رشد شخصیت کودکان و تأثیر بازی بر مهارت‌های اجتماعی اشاره کرد. نقش‌هایی که عمدتاً به طور ناخودآگاه و ناخواسته تأثیرات بسیار مهمی بر رشد کودک دلبندمان می‌گذارد. در ادامه تیترها به بررسی نقش بازی در رشد کودکان می‌پردازیم.
برای خرید وسایل و تجهیزات پارکی کلیک کنید.
نقش بازی در رشد اجتماعی کودکان
برای کسب مهارت‌های اجتماعی و به دنبال آن رشد اجتماعی راهی مناسب‌تر از بازی کردن نیست؛ بازی با خواهر و برادر، دوستان و پدر و مادر می‌تواند زمینه لازم را برای ایفای نقش بازی در رشد کودک مهیا کند. کودکان در بازی‌های تعاملی مهارت‌های اجتماعی کسب می‌کنند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنم.
- نشان دادن همدردی
- رعایت حقوق دیگران
اهمیت به حقوق دیگران مانند رعایت نوبت دیگری از جمله عوامل مهم نقش بازی در رشد کودک به حساب می‌آید.
- پیروی از قوانین
کودکان باید یاد بگیرند در مکان‌ها و شرایط مختلف نباید تا حد امکان از چارچوب قوانین خارج شوند و علت وضع قوانین چه بسا سخت‌گیرانه، حفظ سلامتی و رعایت نظم در جامعه است.
- ابراز همدردی و همدلی
- در نظر گرفتن احساسات دیگران
- یادگیری سازش
برای خرید تاب و سرسره خانه بازی کلیک کنید.
بسیاری از کودکان امروزی به علت توجه نادرست و بیش از اندازه والدین توانایی سازش و انعطاف در برابر اتفاقات و شرایط غیر قابل پیش‌بینی را ندارند و همین امر سبب بروز آسیب‌های اجتماعی است. اگر می‌خواهیم نقش بازی در کودک را به شکلی معجزه آسا در نوجوانی و بزرگسالی کودک خود ببینیم لازم است از دوران کودکی به او آموزش دهیم.
- یادگیری رفتار قابل قبول اجتماعی
کودک اگر رفتار اجتماعی قابل قبول جامعه خود را یاد نگیرند جامعه آن‌ها را نمی‌پذیرد و می‌تواند منجر به بروز انزوا و افسردگی می‌شود.
- درک چیزهای مختلف از دیدگاه دیگران
کودکان باید بیاموزند که ممکن است چیزی در دیدگاهشان پسندیده نباشد؛ اما برای دیگری نه تنها قابل قبول بلکه قابل توجه هم باشد؛ آن‌ها باید به دیدگاه دیگران احترام بگذارند؛ مانند وقتی که به دو نفر لوگو عددی را می‌دهند یکی می‌گوید عدد شش است و دیگری عدد نه را مدنظر می‌گیرد؛ نظرها متفاوت است؛ اما هیچ کدام اشتباه نیستند.
همچنین بخوانید; اسباب بازی مناسب نوزاد
- قاطع بودن اما قادر به پیروی و حمایت از دیگران بودن
- حل و فصل مسائل به طور مستقل
به یاد داشته باشید کودکان تا آخر عمر همراه بزرگ‌ترهای خود نیستند پس آن‌ها باید توانایی تفکر کردن و مهارت تصمیم گیری برای مسائل مختلف را داشته باشند.
نقش بازی در رشد عاطفی کودکان
برخی بازی‌ها مانند وقتی که کودکان سعی می‌کنند خود را شبیه دیگری کنند؛ مانند او لباس بپوشند و حرف بزنند روش بسیار مناسبی برای بروز احساسات و عواطف است. نقش بازی کردن با تقویت هوش هیجانی کودک موجب این امر می‌شود.
- مهیا کردن مکانی امن برای آزمایش احساسات
- چگونگی پاسخ صحیح دادن به استرس و اضطراب‌ها
بازی سبب ترشح سروتونین و اکسی‌توسین بیشتری در مغز کودکان می‌شود و این فرصت را به کودکان می‌دهد تا با فراموشی مشکلات، دقایقی را بدون استرس بگذرانند.
برای خرید پیست ماشین کلیک کنید.
کودکانی که فرصت بازی کردن به آن‌ها داده نمی‌شود نسبت به سایر کودکان استرس و اضطراب بیشتری در آینده تحمل می‌کنند. مقابله با تروما: بیشتر کودکان از اسباب بازی‌ها و نقاشی‌های خود برای بازسازی حقایق زندگی استفاده می‌کنند؛ در این مواقع جلو آن‌ها را نگیرید و در صورت نیاز تا جایی که هنوز مدیریت و کارگردانی کار با اوست به کودک کمک کنید
- ایجاد عزت نفس
هنگامی که کودک بتواند با افراد هم سن و سال خود بازی و تعامل کند منجر به افزایش عزت نفس او می‌شود و در مقابل، عدم توانایی در این زمینه منجر به انزوا می‌شود.
برای خرید استخر توپ کلیک کنید.
نقش بازی در رشد ذهنی کودکان
نقش بازی در رشد عقلانی کودکان امری اجتناب‌ناپذیر است. کودکان می‌توانند با بازی کردن ذهن خود را تقویت کنند، به رفتار هوشمندانه برسند و زمینه لازم را برای پیشرفت در آینده خود مهیا کنند. بازی‌های فکری به طور تخصصی روی ذهن کودک اثر می‌گذراند و با ایجاد کنکاش و درگیری‌های مفید ذهنی، نقش بازی در رشد کودک را به ما نشان می‌دهد.
همچنین بخوانید; بازی والدین با کودک
رابطه هوش و بازی
دقت کنید که در بازی بین بچه‌هایی با هوش نرمال و با هوش کمتر تفاوت معناداری دیده نشده پس بیهوده موجب تحقیر کودک نشویم.
نقش بازی در رشد جسمانی کودکان
کودکان باید هر روز تحرک جسمی داشته باشند تا بتوانند بدنی سالم داشته باشند. انجام دادن بازی‌های کامپیوتری مضر نیست؛ اما یک‌جانشینی و عدم تحرک منجر به بروز اضافه وزن و چاقی و انواع بیماری‌ها مانند دیابت در سنین کودکی و بزرگسالی می‌شود. با توجه به شرایط امروزی و خانه‌های کوچک حتماً توجه لازم را به کودک خود داشته باشید تا با عدم تحرک کافی آسیب نبیند؛ او را به پارک محلتان ببرید؛ همین کافی است تا شروع به جنب و جوش و تعامل با هم سن‌های خود کند.
برای خرید استند مشاغل کودک کلیک کنید.
خرید طناب، انجام بازی‌هایی مانند دنبال بازی و حتی ورزش در سالن تمرین روش‌های خوبی برای این نقش بازی در رشد کودک است. نقش بازی در رشد کودک (حرکتی) نیز مربوط به همین بخش است؛ تقویت ماهیچه‌ها و به‌کارگیری استخوان‌ها (افزایش تراکم رسوباتی همچون کلسیم و فسفات) منجر به تقویت سیستم حرکتی فرد می‌شود.
نقش بازی در رشد خلاقیت کودکان
می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین وجه‌های زندگی به کار گرفتن خلاقیت در مسائل مختلف است. این خلاقیت ریشه در کودکی و بازی‌های کودکی‌مان دارد پس می‌توانیم با انتخاب بازی مناسب برای کودکان تأثیر بازی بر رشد خلاقیت کودکان را به چشم ببینیم.
همچنین بخوانید; فواید تاب بازی کودکان
خلاقیت شامل دیدن چیزها به شیوه‌ای جدی، شکستن مرزها، ابداع چیزهای جدید و همچنین تبدیل چیزهای نامربوط به شکل‌های جدید و قابل استفاده می‌شود. هر بازی موقعیتی مناسب است که در آن مهارت‌ها از جمله خلاقیت پرورش یابند.
- ساتن اسمیت در کتاب بازی: از طریق بازی کردن کودک با وسایلی که در اختیار دارد؛ مانند کاغذ، قیچی، توپ و یا هر چیز دیگری ایده‌پردازی می‌کند و خلاقیت خرج می‌کند. در بازی محدودیت‌ها کم می‌شود و یا از بین می‌روند و همین موضوع علت رشد خلاقیت در بازی کودکان است.
- تقویت مهارت ایده پردازی و خلاقیت با استفاده از وسایل بازیافتی و بدون استفاده در منزل
همچنین بخوانید; ساخت بازی خلاقانه
مری آن کوهل نویسنده در زمینه ایده پردازی هنری می‌گوید: خلاقیت کودکان با تجربیات هنری مانند ساخت کاردستی پرورش می‌یابد و نباید خلاقیت را با هوش و همچنین استعداد و مهارت اشتباه گرفت. نکته قابل توجه اینجا است که در ساخت کاردستی نباید نگران باشیم که نکند کارن‌هایی ظاهر خوبی نداشته باشد یا کار نکند فقط باید با استفاده از ایده پردازی، تفکر، خیال پردازی، کشف و کاوش پیش برویم.
- تقویت خلاقیت با استفاده از داستان‌سازی
تکمیل داستان‌های ناقص، بازی‌های کارتی استوژیت موجب ساختن داستان در ذهن کودک می‌شود همچنین می‌توانید از کودک بخواهید با استفاده از نقاشی برای شما داستان کوتاهی ترسیم کند البته باید دقت کنید برای او چارچوب و محدودیت ایجاد نکنید تا نهایت خلاقیت کودک به کار گرفته شود.
- تمرین خلاقیت با استفاده از بازی‌های فکری
پیدا کردن الگو خاص در مجموعه‌ای به هم ریخته، چیدن پازل و حتی بازی‌هایی آنلاین مخصوص سن کودک، نقش بازی در رشد کودک در زمینه ذهنی و خلاقیت باهم داشته باشید.
همچنین بخوانید; مجموعه بازی پلی اتیلن
نقش بازی در رشد اخلاقی کودک
بازی در دوران کودکی از لازمه‌های درک ارزش اخلاقی است که با رفتن به مهد کودک، مدرسه و قرار گرفتن در محیط خانواده و دوستان تثبیت می‌شود. در اکثر مواقع بچه‌ها برای ادامه بازی با دوستان خود باید فردی درستکار با اخلاقی مناسب باشند پس کودک رعایت این امر را می‌آموزد.
همچنین بخوانید; مزایا آموزش اعداد با بازی
جمع بندی
بازی، پلی است که کودک از طریق آن می‌تواند به ارزش‌های اخلاقی و نمادین خود دست پیدا کند.
با چیستی و انواع بازی آشنا شدیم و آنچه در مورد نقش بازی بر رشد کودک از جنبه‌های مختلف مانند ذهنی، اخلاقی، جسمی، خلاقیت و عاطفی لازم بود توضیح دادم؛ اما از تأثیر هم‌بازی‌های کودک خود غافل نشوید آن‌ها تأثیر زیادی در شکل گیری اخلاق و دیدگاه فکری کودکتان دارند همچنین در انتخاب اسباب بازی متناسب با سن و جنس فرزندتان دقت کنید و با رعایت ویژگی‌های اسباب بازی مناسب به آن‌ها اجازه تجربه کردن بدهید و آینده‌ای با کیفیت را به آن‌ها هدیه کنید.